ಲೇಖನ
– ವೀಣಾ ಹೇಮಂತಗೌಡ ಪಾಟೀಲ್
ಮುಂಡರಗಿ
ಗದಗ ಜಿಲ್ಲೆ
ಉದಯರಶ್ಮಿ ದಿನಪತ್ರಿಕೆ
ಸಹಕಾರ ಎಂಬ ಪದವೇ ಎಷ್ಟು ಚಂದ ಅಲ್ಲವೇ!
ಪ್ರತಿ ಹಳ್ಳಿ, ಪ್ರತಿ ಪಟ್ಟಣಗಳಲ್ಲಿ ಪರಸ್ಪರರ ಸಹಕಾರದಿಂದ ಮದುವೆ, ಮುಂಜಿ, ಜಾತ್ರೆ, ಉತ್ಸವ ಮುಂತಾದ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳು ನಡೆಯುತ್ತವೆ. ಇಂತಹ ಎಲ್ಲ
ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರೂ ತಮ್ಮ
ಶಕ್ತ್ಯಾನುಸಾರ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಒಬ್ಬೊಬ್ಬರು ಒಂದೊಂದು ಕೆಲಸಗಳ ಉಸ್ತುವಾರಿಯನ್ನು ವಹಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಅನುಕೂಲವಾಗುವಂತೆ ಸಮಿತಿಯನ್ನು ರಚಿಸಿ ಅದಕ್ಕೆ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ ಖಜಾಂಚಿ ಹಾಗೂ ಉಳಿದ ಸದಸ್ಯರನ್ನು
ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಿ ಅವರ ಮೂಲಕ ಎಲ್ಲ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳು ಸುಸೂತ್ರವಾಗಿ ಸಾಗುವಂತೆ ನಿರ್ವಹಣೆಯನ್ನು ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಹೀಗೆ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಸಂಘಟಿತರಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುವ, ಸೇವೆಯನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಲು ದೊರೆತ ಅವಕಾಶವೆಂದು ಭಾವಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ನಾಯಕತ್ವ ಗುಣ ಬೆಳೆಯಲು ಸಹಕಾರಿಯಾಗುವ ಈ ಸಮಿತಿಗಳು ಸಹಕಾರ ತತ್ವವನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುತ್ತಿದ್ದವು.
ಹತ್ತು ಹಲವು ಭಿನ್ನಾಭಿಪ್ರಾಯಗಳಿದ್ದರೂ ಒಳನೋಟಗಳಿದ್ದರೂ ಕೂಡ ಒಂದು ನಿಶ್ಚಿತ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ದುಡಿಯುವ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸುವ ಈ ಸಹಕಾರ ತತ್ವವು ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಯಶಸ್ಸಿಗೆ ಮುನ್ನುಡಿ ಬರೆಯುತ್ತದೆ ಎಂಬುದು ನಮ್ಮ ಹಿರಿಯರಿಗೆ ಅನುಭವ ವೇದ್ಯವಾಗಿತ್ತು. ಇಂತಹ ಸಂಘಟಿತ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳ ಯಶಸ್ಸಿನ ಪ್ರೇರಣೆಯಿಂದಲೇ ಬಹುಶಃ ಸಹಕಾರ ತತ್ವವು ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿರಬಹುದು.
ಸಹಕಾರ ತತ್ವದ ಮೂಲ ಉದ್ದೇಶವೇ ಗ್ರಾಮೀಣ ಜನರ ಆರ್ಥಿಕ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಬಲವರ್ಧನೆ. ಸಹಕಾರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಬಹುಮುಖ ವಲಯವಾಗಿದ್ದು ಜನಸಾಮಾನ್ಯರು ಈ ವಲಯಗಳ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿತರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ದೇಶದಾದ್ಯಂತ ಅರ್ಬನ್ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು, ಪತ್ತಿನ ಸಹಕಾರ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು, ನೇಕಾರರು, ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್, ರಸಗೊಬ್ಬರ, ಸಕ್ಕರೆ, ಹೈನುಗಾರಿಕೆ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ, ಗ್ರಾಹಕ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು, ಕರಕುಶಲ ವಸ್ತುಗಳು, ಮೀನುಗಾರಿಕೆ, ಬುಡಕಟ್ಟು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ, ಕಾರ್ಮಿಕ ವಸತಿ ಹಾಗೂ ಇನ್ನಿತರ ವಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಸಹಕಾರ ಕ್ಷೇತ್ರ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ.
ಕೇವಲ ಹಣಕಾಸು ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೆ ಸೀಮಿತವಾಗದೆ ಸಹಕಾರ ಕ್ಷೇತ್ರವು ಕೃಷಿ, ನೇಕಾರಿಕೆ, ಕರಕುಶಲ ವಸ್ತುಗಳ ತಯಾರಿಕೆ ಹಾಗೂ ಮಾರಾಟ ಮುಂತಾದ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ.ಎಲ್ಲರೂ ಪರಸ್ಪರ ಸಹಕಾರದಿಂದ ನಿಶ್ಚಿತ ಕಾರ್ಯದ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಸಫಲವಾಗುವಂತೆ ಮಾಡುವುದು ಸಹಕಾರ ತತ್ವದ ಉದ್ದೇಶ 50 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಭಾರತ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಈ ಸಹಕಾರ ತತ್ವವನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ವ್ಯವಸ್ಥಿತವಾಗಿ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ರೈತರ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸೇವೆಯ 10 ಹಲವು ವ್ಯವಹಾರಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಲು ಅನುವಾಗುವಂತೆ ಸಹಕಾರ ತತ್ವವನ್ನು ರೂಪಿಸಲಾಯಿತು
ಸಹಕಾರ ತತ್ವದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ರಚನೆಯಾಗುವ ಸಂಘ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ವರ್ಗ,-ವರ್ಣ, ಲಿಂಗ, ಧರ್ಮ ಮುಂತಾದ ಭೇದಗಳಿಂದ ದೂರವಾದ ಕೇವಲ ತಮ್ಮ ಸ್ವಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಮೂಲಕ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಕಿರು ಕಾಣಿಕೆಯನ್ನು ನೀಡಲು ಬಯಸುವ ಜನರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಸ್ವಯಂ ಸೇವಾ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಲೇಬೇಕು.
ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ತಳಹದಿಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುವ ಈ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಎಲ್ಲಾ ಕಾರ್ಯ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ಕಾನೂನು ಬದ್ಧವಾಗಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದು ಎಲ್ಲ ಕಾರ್ಯ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ಸಂಸ್ಥೆಯ ಅಧೀನದಲ್ಲಿ ಇದ್ದು ಸಂಸ್ಥೆಯ ನಿಯಮಾವಳಿಗಳನ್ನು ಕಡ್ಡಾಯವಾಗಿ ಪಾಲಿಸಲೇಬೇಕು ಹಾಗೂ ಇಂತಹ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಖಾಯಂ ಸದಸ್ಯರು ಅಲ್ಲದೆ ಚುನಾಯಿತ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದುವ ಅವಕಾಶ ಇರುತ್ತದೆ. ಸದಸ್ಯರು ಸಂಸ್ಥೆಯ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಯಲ್ಲಿ ಸಮ ಪ್ರಮಾಣದ ಅಧಿಕಾರ ಮತ್ತು ಸಮ ಪ್ರಮಾಣದ ಹಣ ಹೂಡಿಕೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತಾರೆ. ಸಂಸ್ಥೆಯ ಆರ್ಥಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಲಾಭವನ್ನು ಸಂಸ್ಥೆಯ ಮುಂದಿನ ಕಾರ್ಯ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಗೆ ಅನುಕೂಲ ವಾಗುವಂತೆ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಒಡೆತನಕ್ಕೆ ಬಿಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸಮಾನ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರೂ ಕೂಡ ಅವರು ಹೂಡಿರುವ ಹಣವನ್ನು ಗೌಣವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಸಹಕಾರ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ವಿವಿಧ ಸಂಘ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಜೊತೆ ಹಾಗೂ ಸರಕಾರದ ಜೊತೆ ಒಪ್ಪಂದಗಳನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ ಸಹಕಾರ ತತ್ವದ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಣೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ತಮ್ಮ ಔದ್ಯೋಗಿಕ, ಆರ್ಥಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ನಡೆಸಲು ಈ ರೀತಿಯ ಒಪ್ಪಂದಗಳು ಮಾನ್ಯ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದು ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ನಿಯಮಾವಳಿಗಳ ತಳಹದಿಯ ಮೇಲೆ ಇವು ರೂಪುಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ. ಸಹಕಾರ ತತ್ವದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಇರುವ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಸ್ವಾಯತ್ತತೆಗೆ ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ಧಕ್ಕೆ ಬರದಂತೆ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುವುದು ಕಡ್ಡಾಯ.
ಸಂಸ್ಥೆಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳಲು ಅವಶ್ಯಕವಾದ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಸದಸ್ಯರು ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳಲೇಬೇಕು. ಸಹಕಾರ ತತ್ವದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಯುವ ಜನರಿಗೆ ಹಾಗೂ ಭವಿಷ್ಯದ ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ಸಹಕಾರ ತತ್ವದ ಪಾಲನೆಯ ಮೂಲಕ ಉತ್ತಮ ಔದ್ಯೋಗಿಕ, ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಬದುಕನ್ನು ಕಟ್ಟಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಹಾಯ ಹಸ್ತವನ್ನು ಚಾಚುತ್ತದೆ.
ಸಹಕಾರ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿ, ಪ್ರಾದೇಶಿಕವಾಗಿ ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಾಗಿ ಏಕಮೇವಾಧಿಪತ್ಯ ಇಲ್ಲವೇ ಸರಕಾರಿ ಮತ್ತು ಸರಕಾರೇತರ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಸಹಯೋಗದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸಬಹುದು.
ಸುಸ್ಥಿರವಾದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯು ಸಹಕಾರ ತತ್ವದ ಮೂಲ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯಾಗಿದ್ದು ಪರಸ್ಪರರಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಸರ್ವಾಂಗೀಣ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ಸಹಕಾರ ತತ್ವದ ಮೂಲ ಮಂತ್ರವಾಗಿದೆ.
ಸಹಕಾರ ತತ್ವದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುವ ಮೂಲಕ ದೇಶದ ಸರ್ವಾಂಗೀಣ ಪ್ರಗತಿಗೆ ಬಹುಮೂಲ್ಯ ಕಾಣಿಕೆಯನ್ನು ನೀಡಬಹುದು. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ವಲಯದಲ್ಲಿ ಸಹಕಾರಿ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಹಸ್ತಕ್ಷೇಪವಿದ್ದು ಸಹಕಾರ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಪಕ್ಷಾತೀತವಾಗಿ ಜಾತ್ಯತೀತವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಲೇಬೇಕು. ಆತ್ಮ ನಿರ್ಭರ ಭಾರತದ ಸಾಧನೆಗೆ ಸಹಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಪ್ರಬಲ ಅಸ್ತ್ರವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿವೆ.
ಸುಮಾರು 75 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆಯೇ ಮೊದಲು ಮುಂಬೈ ಪ್ರಾಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಆಶಯದಲ್ಲಿ 10 ಹಲವು ಗಿರಣಿಗಳು ಹತ್ತಿ ನಿಲ್ಲುಗಳು ಆರಂಭಗೊಂಡಿದ್ದವು. ಅದರಲ್ಲೂ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ನಮ್ಮ ಗದಗ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಕಣಗಿನ ಹಾಳದಲ್ಲಿ ಸಹಕಾರ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಮೊದಲ ಸಂಸ್ಥೆಯನ್ನು ಕಟ್ಟಿದವರು ಸಿದ್ದನಗೌಡ ಪಾಟೀಲರು. ಆರ್ಥಿಕವಾಗಿ ಸಂಕಷ್ಟದಲ್ಲಿದ್ದ ರೈತರ ಕೃಷಿ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಗೆ ಆರ್ಥಿಕವಾಗಿ ನೆರವಾಗಲು 1905ರಲ್ಲಿ ಗದಗ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಕಣಗಿನಹಾಳ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಕೃಷಿ ಪತ್ತಿನ ಸಹಕಾರಿ ಸಂಘವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ಸಿದ್ದನಗೌಡ ಪಾಟೀಲ್ ರವರು ಏಷ್ಯಾದ ಸಹಕಾರ ಪಿತಾಮಹ ಎಂದೆನಿಸಿಕೊಂಡರು. ರೈತರಿಗೆ ಸಣ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದ ಸಾಲ ಸೌಲಭ್ಯಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಸಹಕಾರ ಕ್ಷೇತ್ರ ಇಂದು ಜೀವನಕ್ಕೆ ಅಗತ್ಯವಿರುವ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸುವ ಮಟ್ಟಕ್ಕೆ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಾಗಿದೆ.ಅದರಂತೆಯೇ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಸಹಕಾರ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೆ ಗಟ್ಟಿಯಾದ ಅಡಿಪಾಯವನ್ನು ಹಾಕಿಕೊಟ್ಟವರು ಹುಲಕೋಟಿಯ ಹುಲಿ ಎಂದೇ ಹೆಸರಾದ ದಿವಂಗತ ಕೆ.ಹೆಚ್.ಪಾಟೀಲರು.
ಸಹಕಾರಿ ಕ್ಷೇತ್ರದ ಮೂಲಕ ಜನಸಾಮಾನ್ಯರ ಬದುಕು ಹಸನಾಗುತ್ತದೆ ನೈಜ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಹೊಂದಬಹುದು ಎಂಬ ಉದಾತ್ತ ಚಿಂತನೆಯ ಫಲವಾಗಿ ವಾಮನನಾಗಿ ಅಂಬೆಗಾಲಿಟ್ಟ ಸಹಕಾರ ಕ್ಷೇತ್ರ ಇದೀಗ ತ್ರಿವಿಕ್ರಮವಾಗಿ ಬೆಳೆದಿದ್ದು ಆರ್ಥಿಕ, ಸಾಮಾಜಿಕ, ಹಿಂದುಳಿದವರ, ಬಡವರ ಹಾಗೂ ಮಹಿಳೆಯರ ಆಧಾರ ಸ್ತಂಭವಾಗಿ ಬೆಳೆದಿದೆ.
“ಸಹಕಾರದಿಂದ ಸಮೃದ್ಧಿ” ಎಂಬ ದೃಷ್ಟಿಕೋನಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಸಹಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ತಾಂತ್ರಿಕ ಹಾಗೂ ನಿರ್ವಹಣ ಶಿಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಕೂಡ ಪರಿಣತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಿವೆ.
ಪ್ರತಿ ಹಳ್ಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಕೃಷಿ ಪತ್ತಿನ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು, ಗ್ರಾಮೀಣ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು, ಗೊಬ್ಬರ ಹಾಗೂ ಬೀಜದ ಮಾರಾಟ ಕೇಂದ್ರಗಳು ಹಾಲು ಒಕ್ಕೂಟ, ಸಹಕಾರಿ ಶಿಕ್ಷಣ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಮುಂತಾದ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಇಂದಿಗೂ ಅತ್ಯುತ್ತಮವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಲು ಕಾರಣ ಅವುಗಳ ಹಿಂದಿರುವ ಸಹಕಾರ ತತ್ವದ ನಿಖರ ಪರಿಪಾಲನೆ. ಸಹಕಾರದಲ್ಲಿ ಸಂಘಟನೆ ಮತ್ತು ಸಂಘಟನೆಯಲ್ಲಿ ಸಹಕಾರ ತತ್ವಗಳು ಮಿಳಿತಗೊಂಡಿವೆ.
ದೇಶದ ಸಾಮಾಜಿಕ, ಆರ್ಥಿಕ, ಶೈಕ್ಷಣಿಕ, ಧಾರ್ಮಿಕ ಪ್ರಗತಿಗೆ ಸಹಕಾರ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಅವಶ್ಯಕತೆ ಹಿಂದೆಂದಿಗಿಂತಲೂ ಈಗ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ. ಈ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಸಹಕಾರ ಸಪ್ತಾಹವನ್ನು ಅರ್ಥಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಆಚರಿಸುವ ಮೂಲಕ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ, ಈ ದೇಶದ ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ಸಾಂಘಿಕತೆಯಲ್ಲಿರುವ ಸಹಕಾರ ತತ್ವದ ಶಕ್ತಿಯ ಅರಿವನ್ನು ಮೂಡಿಸೋಣ.
