ಗಾಂಧೀಜಿಯ ಚಿಂತನೆಗಳು ಇಂದಿನ ಭಾರತಕ್ಕೆ ದಾರಿ ದೀಪ

ಇಂದು ರಾಷ್ಟ್ರಪಿತ ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧೀಜಿ ಅವರ ಜನುಮದಿನ (ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨, ಗುರುವಾರ) ಪ್ರಯುಕ್ತ ಈ ವಿಶೇಷ ಲೇಖನ

ಲೇಖನ
– ಪ್ರಶಾಂತ ಕುಲಕರ್ಣಿ ಉಪನ್ಯಾಸಕರು
ಶ್ರೀ ಪದ್ಮರಾಜ ಶಿಕ್ಷಣ ಮಹಾವಿದ್ಯಾಲಯ
ಸಿಂದಗಿ
ಮೊ: 9845442237

ಉದಯರಶ್ಮಿ ದಿನಪತ್ರಿಕೆ

“ನನ್ನ ಜೀವನವೇ ನನ್ನ ಸಂದೇಶ” ಎಂದು ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧೀಜಿ ಹೇಳಿದ ಮಾತು ಇಂದಿಗೂ ಪ್ರತಿಧ್ವನಿಸುತ್ತಿದೆ. ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2 ರಂದು ನಾವು ಗಾಂಧೀಜಿಯ ಜಯಂತಿ ಯನ್ನು ಆಚರಿಸುತ್ತೇವೆ. ಈ ಆಚರಣೆಯ ಅರ್ಥ ಕೇವಲ ಹೂವಿನ ಮಾಲೆ ಹಾಕುವುದು, ಸ್ಮಾರಕ, ಭಾಷಣ ಮಾಡುವುದು, ಸ್ವಚ್ಛತಾ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ನಡೆಸುವುದಲ್ಲ. ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ಜೀವನದಿಂದ ಮತ್ತು ಚಿಂತನೆಗಳಿಂದ ನಾವು ಕಲಿಯುವುದು, ಅವನ್ನು ನಮ್ಮ ದಿನನಿತ್ಯದ ಬದುಕಿನಲ್ಲಿ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದೇ ಅವರಿಗೆ ಸಲ್ಲಿಸುವ ನಿಜವಾದ ಗೌರವ.
ಇಂದು ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ವೇಗದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ, ಜಾಗತೀಕರಣದ ಪ್ರಭಾವ, ಸ್ಪರ್ಧಾತ್ಮಕ ಜೀವನಶೈಲಿ ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ತತ್ತ್ವಗಳು ಹಳೆಯವು, ಅಪ್ರಸ್ತುತವೆಂದು ಕೆಲವರು ಭಾವಿಸಬಹುದು. ಆದರೆ ವಾಸ್ತವ ಏನೆಂದರೆ, ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ಚಿಂತನೆಗಳು ಕಾಲಾತೀತ. ಅವು ಯಾವ ಯುಗದಲ್ಲಾದರೂ ಮಾನವನ ಬದುಕಿಗೆ ಬೆಳಕು ಚೆಲ್ಲಬಲ್ಲವು. ಅವರ ಕೆಲವೊಂದು ವಿಚಾರ ಗಳನ್ನು ತಿಳಿಯೋಣ
ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ನೈತಿಕತೆಯ ದಾರಿದೀಪ
ಗಾಂಧೀಜಿ ರಾಜಕೀಯವನ್ನು ಜನಸೇವೆಯ ವೇದಿಕೆಯಾಗಿ ಕಂಡವರು. ಅವರ ದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ರಾಜಕೀಯವು ಅಧಿಕಾರದ ಕಸರತ್ತು, ಕುತಂತ್ರ, ಸುಳ್ಳು ಅಥವಾ ಹಿಂಸೆಯ ಮೇಲೆ ನಿಲ್ಲಬಾರದು. ಅದನ್ನು ನೈತಿಕ ಮೌಲ್ಯಗಳ ಆಧಾರದಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಬೇಕು ಎಂದು ಹೇಳಿದರು. ಹೀಗಾಗಿ
1930ರ ಉಪ್ಪು ಸತ್ಯಾಗ್ರಹ ವು ಸಾಮಾನ್ಯ ಉಪ್ಪನ್ನು ಕ್ರಾಂತಿಯ ಚಿಹ್ನೆಯನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿದ ಉದಾಹರಣೆ. ಜನರ ದೈನಂದಿನ ಜೀವನದ ಹಕ್ಕನ್ನು ಉಳಿಸಲು ಅವರು ಹಿಂಸೆಯಿಲ್ಲದ ಹೋರಾಟವನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಿದರು. 1942ರ ಕ್ವಿಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಚಳವಳಿ ದೇಶದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ದಿಕ್ಕನ್ನು ಬದಲಿಸಿದ ಘಟ್ಟ.
ಇಂದಿನ ಸಂದರ್ಭಕ್ಕೆ ಅನ್ವಯಿಸುವುದಾದರೆ- ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ಹಣದ ಬಲ, ಜಾತಿ-ಧರ್ಮದ ಆಧಾರದ ವಿಭಜನೆ, ಸುಳ್ಳು ಪ್ರಚಾರಗಳು ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವುದು ನೋವಿನ ಸಂಗತಿ. ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ಸತ್ಯ–ಅಹಿಂಸೆಯ ದಾರಿ ಇಂದು ಹೆಚ್ಚು ಅಗತ್ಯವಾಗಿದೆ. ಜನತಾಂತ್ರಿಕ ಸಮಾಜದ ಬಾಳಿಗೆ ನೈತಿಕತೆ ಆಧಾರವಾಗಬೇಕೆಂಬ ಸಂದೇಶವನ್ನು ನಾವು ಮರೆಯಬಾರದು.

ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಸಮಾನತೆಯ ಸಂದೇಶ
ಭಾರತೀಯ ಸಮಾಜ ಶತ-ಶತಮಾನಗಳಿಂದ ಜಾತಿ ಬೇಧ ಮತ್ತು ಅಸ್ಪೃಶ್ಯತೆಯಿಂದ ನರಳುತ್ತಿತ್ತು. ಗಾಂಧೀಜಿ ಇದಕ್ಕೆ ತೆರೆದ ಹೋರಾಟ ನಡೆಸಿದರು. ಅವರು ದಲಿತರನ್ನು “ಹರಿಜನ” ಎಂದು ಕರೆದರು. ಅಂದರೆ ದೇವರ ಮಕ್ಕಳು. ತಮ್ಮ ಆಶ್ರಮಗಳಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಸಮಾನ ಸ್ಥಾನ ನೀಡಿದರು.
1932ರ ಪುಣೇ ಒಪ್ಪಂದದ ಮೂಲಕ ದಲಿತರ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಉಳಿಸುವ ಹೋರಾಟದಲ್ಲಿ ಅವರು ಮಹತ್ವದ ಪಾತ್ರವಹಿಸಿದರು.
ಇಂದಿನ ಸಂದರ್ಭ: ಜಾತಿ ಆಧಾರಿತ ಹಿಂಸೆ, ಧಾರ್ಮಿಕ ಅಸಹಿಷ್ಣುತೆ, ಲಿಂಗ ಬೇಧ ಇಂದಿಗೂ ಜೀವಂತ. ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ “ಸರ್ವಧರ್ಮ ಸಮಭಾವ” ತತ್ತ್ವವನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡರೆ ಮಾತ್ರ ಸಮಾನತೆ ಸಾಧ್ಯ. ಅವರ ಚಿಂತನೆಗಳು ಇಂದಿನ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಂಘರ್ಷಗಳಿಗೆ ಪರಿಹಾರವಾಗಬಲ್ಲವು.
ಆರ್ಥಿಕತೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ವಾವಲಂಬನೆ
ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ಆರ್ಥಿಕ ತತ್ವ ಗ್ರಾಮೀಣ ಆಧಾರಿತವಾಗಿತ್ತು. ಅವರು ಕನಸು ಕಂಡದ್ದು “ಗ್ರಾಮಸ್ವರಾಜ್ಯ”. ಅವರ ಚರಖಾ ಕೇವಲ ಬಟ್ಟೆ ತಯಾರಿಸುವ ಸಾಧನವಲ್ಲ – ಅದು ಸ್ವಾವಲಂಬನೆಯ ಸಂಕೇತ.
ಖಾದಿ ಕೇವಲ ಉಡುಪು ಅಲ್ಲ, ಅದು ಸ್ವಾಭಿಮಾನ ಮತ್ತು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಪ್ರತೀಕ. “ಅವಶ್ಯಕತೆಗೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಇದೆ, ಆದರೆ ಲೋಭಕ್ಕೆ ಸಾಲದು” ಎಂಬ ಗಾಂಧೀಜಿಯ ಮಾತು ಇಂದಿನ ಭೋಗವಿಲಾಸಿ, ಅಸಮತೋಲನ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಎಚ್ಚರಿಕೆಯ ಗಂಟೆಯಂತಾಗಿದೆ.
ಇಂದಿನ ಸಂದರ್ಭ: ಜಾಗತೀಕರಣದಿಂದ ಗ್ರಾಮೀಣ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು ಹಿಂದುಳಿಯುತ್ತಿವೆ. ಸರ್ಕಾರದ “ಆತ್ಮನಿರ್ಭರ ಭಾರತ್” ಅಭಿಯಾನವೇ ಗಾಂಧೀಜಿಯ ಸ್ವಾವಲಂಬನೆ ಚಿಂತನೆಯ ನವೀಕೃತ ರೂಪವೆಂದರೆ ತಪ್ಪಾಗುವುದಿಲ್ಲ.
ಶಿಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಮೌಲ್ಯಾಧಾರಿತ ಕಲಿಕೆ
ಗಾಂಧೀಜಿ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಕೇವಲ ಜ್ಞಾನ ನೀಡುವ ಸಾಧನವಲ್ಲ, ಮಾನವ ನಿರ್ಮಾಣದ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಎಂದರು. ಅವರು ರೂಪಿಸಿದ *“ನೈಯಿತಾಲೀಂ ಮಾದರಿ” ಯಲ್ಲಿ ಕೈಗಾರಿಕೆ, ಕೃಷಿ, ಶ್ರಮ, ನೈತಿಕತೆ, ಕಲಾ–ಕೌಶಲ್ಯಗಳಿಗೆ ಮುಖ್ಯಸ್ಥಾನ ನೀಡಿದರು.
“ಶಿಕ್ಷಣವೆಂದರೆ ತಲೆ, ಹೃದಯ, ಕೈಗಳ ಸಮನ್ವಯ” ಎಂಬ ಅವರ ಮಾತು ಇಂದು ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಸ್ತುತ. ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಕೇವಲ ಅಂಕಗಳಿಗಾಗಿ ಓದದೆ, ಮೌಲ್ಯಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡು ಬದುಕಲು ಕಲಿಯಬೇಕು.
ಇಂದಿನ ಸಂದರ್ಭ: ವಾಣಿಜ್ಯೀಕರಣ ಮತ್ತು ಅಂಕಗಳ ಒತ್ತಡದಿಂದ ಮಾನವೀಯ ಮೌಲ್ಯಗಳು ಮರೆಯಾಗುತ್ತಿವೆ. ಹೊಸ ಶಿಕ್ಷಣ ನೀತಿ (NEP-2020) ಯಲ್ಲಿ ಗಾಂಧೀಜಿಯ ಕಲ್ಪನೆಗಳ ಪ್ರತಿಧ್ವನಿ ಕೇಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.
*ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ ಸರಳ ಜೀವನವೇ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಜೀವನ*
ಗಾಂಧೀಜಿಯ ಜೀವನವೇ ಪ್ರಕೃತಿಯೊಂದಿಗಿನ ಒಡನಾಟದ ಸಾಕ್ಷಿ. ಮಿತೋಪಭೋಗ, ನೈಸರ್ಗಿಕ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳ ಸಂರಕ್ಷಣೆ, ಅಗತ್ಯಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾದ ವ್ಯಯಕ್ಕೆ ವಿರೋಧ – ಇವು ಅವರ ತತ್ತ್ವಗಳು.
ಅವರ ಮಾತು: “ಪ್ರಕೃತಿಯ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳು ಎಲ್ಲರ ಅವಶ್ಯಕತೆಗೆ ಸಾಕಷ್ಟಿವೆ, ಆದರೆ ಒಬ್ಬನ ಲೋಭಕ್ಕೆ ಸಾಲದು.”
ಇಂದಿನ ಸಂದರ್ಭ: ಹವಾಮಾನ ಬದಲಾವಣೆ, ಜಲಾಭಾವ, ಅರಣ್ಯ ನಾಶ, ಮಾಲಿನ್ಯ – ಇವೆಲ್ಲ ಮಾನವನ ಅತಿಯಾದ ಉಪಭೋಗದ ಪರಿಣಾಮ. ಗಾಂಧೀಜಿಯ ಸರಳ ಜೀವನ ತತ್ತ್ವವೇ ನಾಳೆಯ ಪರಿಸರ ರಕ್ಷಣೆಗೆ ಪರಿಹಾರ.
ಜಾಗತಿಕ ಪ್ರಭಾವ
ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ಚಿಂತನೆಗಳು ಭಾರತದ ಗಡಿಗಳನ್ನು ದಾಟಿ ವಿಶ್ವಕ್ಕೆ ದಾರಿ ತೋರಿಸಿದವು.
ಅಮೆರಿಕಾದಲ್ಲಿ ಮಾರ್ಟಿನ್ ಲೂಥರ್ ಕಿಂಗ್ ಜೂನಿಯರ್ ಗಾಂಧೀಜಿಯ ಅಹಿಂಸಾ ತತ್ತ್ವದಿಂದ ಪ್ರೇರಿತರಾಗಿ ನಾಗರಿಕ ಹಕ್ಕುಗಳ ಚಳವಳಿಯನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸಿದರು.
ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರಿಕಾದಲ್ಲಿ ನೆಲ್ಸನ್ ಮಂಡೇಲಾ ಅಪಾರ್ಥೈಡ್ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಡುವಾಗ ಗಾಂಧೀಜಿಯ ಚಿಂತನೆಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿದರು.
ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆಯೇ ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2 ನ್ನು ಅಹಿಂಸಾ ದಿನವಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿದೆ.
ಇದು ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ತತ್ತ್ವಗಳ ಜಾಗತಿಕ ಶಾಶ್ವತತೆಯನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.
ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಗಾಂಧೀಜಿ ಕೇವಲ ಭಾರತದ “ ರಾಷ್ಟ್ರಪಿತ” ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಅವರು ಮಾನವಕುಲದ ಶಾಶ್ವತ ದಾರಿದೀಪ.
ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ನೈತಿಕತೆ,
ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಸಮಾನತೆ,
ಆರ್ಥಿಕತೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ವಾವಲಂಬನೆ,
ಶಿಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಮೌಲ್ಯಗಳು,
ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ ಸಮತೋಲನ –
ಇವೆಲ್ಲವನ್ನು ಅವರು ಜೀವನದಿಂದಲೇ ಬೋಧಿಸಿದರು.
ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2 ರಂದು ಅವರನ್ನು ನೆನೆಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಕೇವಲ ಆಚರಣೆಗಾಗಿ ಮಾತ್ರ ಅಲ್ಲ. ಅದು ನಮ್ಮ ಬದುಕಿನ ದಿಕ್ಕು ತಿದ್ದುವ ಅವಕಾಶ. ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ಚಿಂತನೆಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸುವುದೇ ಅವರಿಗೆ ಸಲ್ಲಿಸುವ ನಿಜವಾದ ನಮನ.